چرخه تب تکنولوژی گارتنر و جایگاه هوش مصنوعی در آینده

چرخه تب تکنولوژی ابزاری مناسب و اثبات شده ای است که توسط یک شرکت مشاوره ای و تحقیقاتی در زمینه فناوری اطلاعات به نام "گارتنر" ایجاد شده است.

نمایش فازهای مختلف چرخه تب تکنولوژی گارتنر

شکل فوق به نمودار چرخه تب تکنولوژی گارتنر معروف است. این چرخه در سال ۱۹۹۵ مطرح شد و اکنون بیش از دو دهه از عمر آن می‌گذرد. چرخه تب تکنولوژی ابزاری مناسب و اثبات شده­ ای است که توسط یک شرکت مشاوره­ ای و تحقیقاتی در زمینه فناوری اطلاعات به نام "گارتنر" ایجاد شده است. بسیاری از مشاغل و صنایع در سراسر جهان از مشاوره­‌های این شرکت استفاده می­ کنند تا تصمیمات مربوط به فناوری را بر اساس فاکتور­های مورد نظرشان و همچنین ریسکی که مایل به پذیرش آن هستند، اتخاذ کنند. مراحل حیات یک تکنولوژی که در این چرخه بیان شده است، مرجع مناسبی برای بازاریابی و ارزیابی فناوری­های نوظهور است.

نمودار فوق مانند بسیاری از نمودارها در محور افقی، زمان را نشان می‌دهد در واقع در نگاه گارتنر، با گذر زمان به تدریج تکنولوژی بالغ‌تر می‌شود. محور عمودی میزان دیده شدن تکنولوژی توسط کسب و کارها، تحلیل‌گران، رسانه‌ها و صاحبان صنایع را نشان می­دهد. در چرخه گارتنر پنج فاز اصلی برای هر تکنولوژی تعریف می‌شود که عبارتند از:

• ظهور فناوری: اولین مرحله در ظهور یک تکنولوژی است و زمانی است که یک فناوری بالقوه توانایی دستیابی به موفقیت را شروع می­ کند. در این فاز، ممکن است رویدادهایی مانند راه اندازی محصول، جلسات مطبوعاتی و نمایش عمومی و غیره با هدف آگاه کردن مردم یا مخاطبان هدف، برگزار شود. سازندگان سعی می‌کنند تا آن جا که ممکن است محصول خود را تبلیغ کنند اما ممکن است این فناوری هنوز از نظر تجاری عملی نباشد. همه سازندگان فناوری از روش هایی مانند رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای افزایش آگاهی از محصول خود استفاده می‌کنند تا بیشترین مصرف کننده را به سمت خود جذب کنند.
• اوج انتظارات: در این مرحله اشتیاق­ها و انتظارات نسبت به این فناوری به اوج خود خواهد رسید. اشتیاق و جلب توجه کاربران نسبت به این تکنولوژی، توسط کانال­های رسانه­ای مانند روزنامه­ها، تبلیغات، مجلات و شبکه­های اجتماعی و غیره ایجاد می­شود. اگر چه برخی از این فناوری­ها ممکن است موفقیت آمیز باشند اما برخی دیگر ممکن است از پیش شکست خورده باشند. این همان مرحله از چرخه تب تکنولوژی است که انتظارات و تبلیغات در اوج خود هستند و سازندگان به فکر روش­های بهتری برای توزیع محصول و کسب حداکثر درآمد هستند.
• شیب سرخوردگی: پس از اینکه انتظارات از فناوری مورد نظر به اوج خود رسید، منحنی شروع به نزول می­کند چرا که در این مرحله رسانه­ها و مطبوعات کاملا موضوع یا فناوری را کنار می­گذارند و به این ترتیب آن فناوری از مرکز توجهات فاصله می­گیرد. این فناوری دیگر جدید نخواهد بود و هیچکس در مورد آن صحبت نمی‌کند. مردم از صحبت در مورد این فناوری خسته شدند و حتی سازندگان دیگر هیچ انگیزه ای برای تبلیغ ندارند. عامل چنین پدیده­ای این است که عموما فناوری به قول­هایی که پیشتر داده بود عمل نمی­کند و یا دست آوردهای آن کمتر از آنچیزی است که مردم انتظار آنرا می­کشند.
• شیب روشنگری: این مرحله زمانی است که مردم شروع به درک سودمندی فناوری می­ کنند و به فواید آن پی ­می­ برند. این مرحله نتیجه کار سخت سازندگان و تمرکز سخت آنها روی فناوری است. کار سخت آنها در این مرحله ایجاد درک درست از خطرات، مزایا و همچنین کاربرد فناوری است. ارائه دهندگان فناوری ممکن است در این مرحله انواع دیگری از آن محصول را به بازار عرضه کنند زیرا به نظر می­ رسد زمان مناسبی برای گسترش فناوری است.
• سطح سود دهی: اکنون که مزایای اصلی و کاربرد عملی این فناوری به دانش گسترده تبدیل شده است، سود دهی آغاز می­ شود. از آن جا که روش­ها و ابزارهای مربوط به این فناوری اکنون پایدار هستند، ممکن است نسل دوم و سوم محصولات نیز ارائه شوند. ارتقا نهایی این بخش به این بستگی دارد که آیا این فناوری فقط به یک بخش خاص از بازار سود می­رساند یا  اینکه به طور گسترده­ای پذیرفته و اعمال می‌­شود.

نمودار چرخه تب تکنولوژی گارتنر در انتهای هر سال پس از به سرانجام رسیدن مطالعات در 95 زمینه مختلف در اختیار عموم قرار می‌گیرد. محبوب‌ترین نمودارهای تب تکنولوژی به ادعای گارتنر عبارتند از تکنولوژی‌های نوظهور، هوش مصنوعی و محل کار دیجیتالی است. صاحبان صنایع و سرمایه گذاران می‌توانند از نمودار چرخه تب تکنولوژی­های نوظهور برای آشنایی با تکنولوژی­های آینده در افق زمانی بین ۵ تا بیش از ۱۰ سال بهره ببرند.

نمودار تب تکنولوژی گارتنر در خصوص فناوری­های نوظهور 

شکل فوق چرخه تب تکنولوژیهای نوظهور در سال ۲۰۲۲ را نمایش می­دهد. بطور کلی اولین بار در سال ۲۰۱۵ تکنولوژی هوش مصنوعی با عبارت یادگیری ماشین وارد این چرخه شد و تا به امروز زمینه­های متعددی از هوش مصنوعی به این چرخه راه یافته و یا در حال سپری نمودن مراحل مختلف این چرخه هستند. همانطور که از شکل فوق مشخص است برخی از تکنولوژی­های نوظهور در سال ۲۰۲۲ مبتنی بر هوش مصنوعی هستند بعنوان مثال باتوجه به مرحله ظهور فناوری خواهیم دید که فناوری­های مبتنی بر هوش مصنوعی با عناوین؛ Generative Design AI، Machine Learning Code Generation، Causal AI قابل مشاهده هستند که با افق سود دهی 5 تا 10 ساله شناسایی شده­اند. باتوجه به این مساله و همچنین بررسی نمودارهای تب تکنولوژی در سالها پیش می‌توان به این نتیجه رسید که هوش مصنوعی سنگ بنای بسیاری از تکنولوژی‌های آینده خواهد بود.

مراجع:

https://www.zoomarz.com/gartners-hype-cycle/

https://www.gartner.com/en/articles/what-s-new-in-the-2022-gartner-hype-cycle-for-emerging-technologies